Хувцагаан овогтой Алтанцэцэг 2017 онд 05 дугаар сард сумын СБАХ-ны тэргүүнээр сонгогдсон.. Түүний шаргуу бүтээлч хөдөлмөрийн үр дүнд СБАХ-ны ажил амжилттай хэрэгжиж байна. Бат-Өлзий суманд анх 19 БАХ байгуулагдсан ч уламжлалт бэлчээрийн мал маллагаанаас хамааруулан БАХ-ийн тоог багасгах шаардлагатай болсон.

ХХААХҮЯ, Мал эмнэлгийн ерөнхий газар, “Ногоон алт, малын эрүүл мэнд төсөл”-өөс гарал үүсэл нь тодорхой, хорио цээрт халдварт өвчингүй нутгаас бэлтгэсэн, мах бэлтгэлийн өмнө эмийн үлдэгдлийн шинжилгээ хийсэн эрүүл махны худалдааг Монголд анх удаа 2018 оны 11 дүгээр сарын 2-4-нд “Лавай” худалдааны төвд зохион байгуулахтай холбогдуулж мэдээлэл хийлээ. Мэдээллийг Хөдөө аж ахуйн биржийн Бодлого стратеги хариуцсан захирал Ж.Мягмарсүрэн, Мал эмнэлгийн ерөнхий газрын Мал эмнэлгийн эрсдлийн үнэлгээний газрын дарга П.Болдбаатар, Мал эмнэлэг үржлийн газрын мэргэжилтэн Л.Даваасүрэн, ШХА-ийн “Ногоон алт-Малын эрүүл мэнд” төслийн Малын эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн С.Дивангар, ШХА-ийн “Ногоон алт-Малын эрүүл мэнд” төслийн маркетингийн менежер Д.Гэрэлт-Од нар хийлээ.

Аав, хүү хоёр хонио голдуу цугтаа бэлчээнэ. Цастай талаар зурайсан замаар хонь бэлчээр рүүгээ цувна. Өвлийн улиралд хонио бөөн маягаар тууж бэлчээрт нь тууж хүргэдэг, орой болоход мөн л дээрх замаараа тууж харихаа хоньчин хүү ч, хонин сүрэг нь ч андахгүй. Замаас нэг л хонь гарсан байвал хүү буруудна. Аав ч зэмлэнэ. Хэрэв зээ олон хонь замаас гаргаж шинэ бэлчээр тахачсан байвал бүүр хэрэг мандана. Хонь мал яваагүй онгон бэлчээрээ “Бүтэн” гэж баядууд нэрлэнэ. Өвлийн улиралд айлууд бэлчээрийн “хил”-ээ тогтоож элсэн овоо босгоно. Хүйтний хэдэн сард айл болгон “хил” дотроо малаа бэлчээнэ.

ШХА-ийн санхүүжилт бүхий “Ногоон алт, Малын эрүүл мэнд” төслийн үйл ажиллагаанд 2016 оноос хамрагдсан Хөвсгөл аймгийн Арбулаг сумын Бэлчээр ашиглагчдын холбооны тэргүүн С.Үүртуяа хэдий богино хугацаанд ч гэсэн идэвхи зүтгэл гарган санаачлагатай ажиллаж, малчдынхаа итгэлийг бүрэн хүлээсэн байна.

Бага байхад минь манайх хөдөөгийн бяцхан сууринд амьдардаг эгэл бор амьдралтай айл байсан ч аав ээж ах эгч дүү нартайгаа элэг бүтэн байсан үеэ эргэн дурсахад аз жаргалтай хүүхэд насандаа эргээд очих шиг болдог оо. Манайх нэг хөх хайнагийн үнээтэй байж билээ.

Ус цаг уур, байгаль орчны хүрээлэнгээс 2017-2018 оны өвөл, хаврын бэлчээрийн даацын тухай мэдээлэлд Монгол Улсын нийт бэлчээр нутгийн талаас илүү хувьд бэлчээрийн даац 2-5 дахин, бүр түүнээс ч олон дахин хэтэрсэн байгааг дурджээ.

Та бүхнийг Исландын Их сургуулийн Хөрс хамгаалах төвийн ургамлын экологич доктор, профессор Кристин Сваварсдоттирийн “БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ НӨХӨН СЭРГЭЭЛТ БА ГАЗРЫН МЕНЕЖМЕНТ” сэдэвт илтгэлд хүрэлцэн ирэхийг урьж байна

Бэлчээр бол малчдын амьжиргааны гол эх үүсвэр. Гэтэл бэлчээрийг нийтийн өмч гэж үзэж хайр гамгүй ашиглаж байгаа нь бэлчээр өөрөө байгалийнхаа жамаар нөхөн сэргэх боломжийг олгохгүй байгаа юм. Нөгөө талдаа дэлхийн дулаарал, хур тунадас багассан зэргээс шалтгаалан бэлчээрийн доройтол, цөлжилт үүсэх нөхцөл бүрдэж байгаа.

Жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулагддаг Биологийн улсын олимпиад энэ сарын 26-28-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотноо болж байна. МУИС-ийн биологийн тэнхимийн ахмад багш, шинжлэх ухааны доктор, профессор Ц.Цэндээхүүгийн нэрэмжит болгон зарласан XXVIII дугаар олимпиадыг МБАНХ дэмжин хамтарч ажиллаж байна.

Увс аймгийн Тэс сумын ширмэлийн “Уялага” бүлгийн ахлагч Ц.Батнасан уран гартай, хөдөлмөрч гэдгээрээ нутагтаа алдартай нэгэн. Тэрээр анх 2016 онд нутгийнхаа уран гартай зургаан бүсгүйтэй нэгтгэн, эрт дээр үеэс уламжилж ирсэн баяд ширмэлийн урлагийг судалж, түгээн дэлгэрүүлэх, өвлүүлэн үлдээх зорилго дор нэгдэж цехээ байгуулж байжээ. Тэд монгол гэрийн иж бүрэн эдлэлийг урлажээ. Уг бүтээлүүддээ баядын ёс заншил, зан үйлийн онцлогийг тусгахыг зорьж ажиллажээ.

Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумын “Цуурай” Бэлчээр ашиглагчдын хэсгийн малчин Г.Отгонбаярын ажилсаг гэр бүлийнд зочлов. Тэднийх 1200 гаруй толгой малтай, жилдээ 4-5 удаа нүүдэл сэлгээ хийж, бэлчээр нутгаа амраадаг. Түүнчлэн жилдээ 10 гаруй сая төгрөгийн ноос, ноолуурыг үндэсний үйлдвэрүүдэд тушааж, бэлчээрийн даацаас илүү гарсан 200 гаруй толгой малыг нядалж, өрхийнхөө орлогыг нэмэгдүүлдэг.

Баянхонгор аймаг нь газрын нэгдмэл сангийн ангиллаар 1 га газар нутагтай. Үүнээс га бэлчээрийн элчээрт ашиглагдахгүй чулуурхаг газар, уул толгодын оройн хэсэг болон зэрлэг ан амьтдын бэлчээрийн нөөцийг үлдээж, нийт бэлчээрийнхээ 78,3 хувийг ашиглаж байна. 2011 онд хонин толгойд шилжүүлснээр 100 га-д 52 толгой мал оногдож байсан бол 2017 онд 89.4 толгой болж өссөн.

Үндэсний ууган үйлдвэрлэгч “Монгол текстайл” компанийн захирал Р.Энхболд МБАНХ-ны удирдлага, зөвлөхүүдтэй уулзаж, хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх санал тавилаа. Тус компанийн хувьд, МБАНХ-той эрүүл бэлчээрээс гарсан эрүүл, эко түүхий эд тухайлбал, сарлагийн хөөвөр, хонины ноосыг малчдын хоршоогоор дамжуулан өндөр үнээр худалдан авах чиглэлээр хамтарч ажилладаг бөгөөд цаашид үйл ажиллагаагаа илүү өргөжүүлэн, үндэсний үйлдвэрийн чанартай бүтээгдэхүүнээ дотоодын зах зээлд таниулах, хэрэглэгчдэд давуу талаа ойлгуулах түүнчлэн малчин эмэгтэйчүүдэд сургалт зохион байгуулах зэрэг нэлээд хэдэн чиглэлээр хамтарч ажиллахаар тохиролцлоо.

Малын тоо их өссөнөөс бэлчээрийн 4 улирлаар сэлгэж, ган зудын үед ашиглах отрын нөөц нутаггүй болсноор байгалийн бэрхшээлийг даван туулах уламжлалт /нүүх/ үр өгөөж буурч, хангалтгүй болсон /Баримт: ихэнх аймаг сумд өөрийн отрын нөөц нутаггүй, замбараагүй “сохроор” нүүдэллэж, туурайн зуд болох нь түгээмэл

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны санаачлагаар Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн Эдийн засаг бизнесийн сургуулиас “Хөдөө аж ахуйн тогтвортой хөгжил ба эдийн засаг” сэдэвт Олон улсын эрдэм шинжилгээний VII бага хурлыг 2018 оны 6 дугаар сарын 21-23-ны өдрүүдэд Улаанбаатар хотод зохион байгуулах гэж байна.