Бэлчээрээ зохистой ашиглах гэрээний хэрэгжилтийг үнэлсэн фото мониторингийн 2020 оны дүнгээс үзэхэд ашиглалтын ачаалал, горимыг тохируулснаар  20.6 сая га доройтсон бэлчээрийг сэргээн сайжруулсан байна. Малчид бэлчээр ашиглалтыг жил жилээр хамтран төлөвлөж төлөвлөгөөний дагуу хуваарьтай ашиглахын сацуу малын тоогоо даацад тохируулах богино болон урт хугацааны төлөвлөгөө гарган хэрэгжүүлж байна.

Сүүний мөшгөх системийн давуу талаар малчны хотноос үйлдвэрийн хаалга хүртэлх сүү бэлтгэн нийлүүлэлтэд цахим системээр хяналт тавьдаг болж байна.

Нүүдэлчин монголчууд бид органик хүнс хэрэглэдэг цөөхөн үндэстний нэг. Гэсэн хэдий ч сүүлийн үед малд хэрэглэсэн эмийн бодис малын биеэс бүрэн гадагшлаагүй үед нь хүнсэнд хэрэглэж, улмаар эмийн үлдэгдэл нь хүнсний бүтээгдэхүүнээр дамжин хүний эрүүл мэндэд эрсдэл учруулж байгаа талаар ярих болсон. Энэ талаар малчдын төлөөллийн нэг Төв аймгийн Борнуур сумын малчин Ж.Батсүхээс тодрууллаа.

Нүүдлийн мал ахуйгаараа баян тансаг амьдрах боломж байгааг цээжээ дэлдэн ярих ч урд, хойд хөршүүдэд малын гаралтай бүтээгдэхүүн экспортлох хэлэлцээр үр дүн муутай, явцгүй болж цаасан дээр үлдэх болдог нь нууц биш. Ялангуяа ОХУ руу мах гаргана гэж хилийн бүсийн аймгууд хэчнээн жил хөөрцөглөлөө дөө. Гэрээ, хэлцэл нь дээд түвшинд амжилттай зурагддаг ч бодит биелэл зөрдөг шалтгаан нь манай малын өвчлөл, хяналт шаардлага хангадаггүй байв.

Малын эмч бэлтгэх сургуульд Швейцар болон Их Британийн Хатан хааны Мал эмнэлгийн чиглэлийн багш, мэргэжилтнүүд зөвлөж, сургалтын хөтөлбөрийг дэлхийн жишигт хүргэн шинэчилжээ. Сайн боловсон хүчин бүхий Мал эмнэлгийн салбарууд аймаг бүрт үйл ажиллагаа явуулж, мөнөөх төслийн дэмжлэгээр Монгол Улс анх удаа Мал эмнэлгийн нэгдсэн цахим системтэй болж, орон даяар нэвтрүүлэн, мал, амьтны эрүүл мэндийн түүхийг мөшгин тогтоох тогтолцоо бүрдсэн ажээ

Швейцарын Хөгжлийн агентлагаас манай улсад хэрэгжүүлж буй "Ногоон алт-Малын эрүүл мэнд" төслийн хаалтын үйл ажиллагаа 9 дүгээр сарын 10-нд болох гэж байна. Үүнтэй зэрэгцэн мөн өмнөх өдөр нь Бэлчээрийн үндэсний IV чуулган цахимаар болно.

Борнуур сумын малчдаас авдаг чанарын шаардлага хангасан сүүгээр “Хариуцлагатай нүүдэлчид” стандартыг хангасан гарал үүсэл тодорхой QR код бүхий “Өлзий” нэрийн зөөхий тун удахгүй худалдаанд гарах гэж байна. Энэ бол мөшгөх системийг нэвтрүүлсэн анхны жишээ

Би гэдэг хүн шуб өмсөхөө больж, жил бүр хэдэн сая амьтныг хорьж, тамлаж хороодог арьсны фермийн үслэг эдлэлээс татгалзав. Ази, Африкийн сармагчинг амьдрах газаргүй болгож байгаа дал модны тариалалтыг дэмжихгүйн тулд дал модны тостой зүйл хэрэглэхээс зайлсхийв.

Швейцарын хөгжлийн агентлагийн “Ногоон алт-малын эрүүл мэндийн төсөл”-ийн санхүүжилтээр бэлчээрийн мониторингийн үндэсний сүлжээг бэхжүүлэх ажлыг үр дүнтэй хэрэгжүүлсэн юм.

Швейцарын хөгжлийн агентлагаас хэрэгжүүлсэн Ногоон алт-Малын эрүүл мэнд (НАМЭМ) төслийн малын эрүүл мэндийн мэргэжилтэн С.Дивангартай ярилцлаа.

Хөвсгөл аймгийн Мал эмнэлгийн газар, Хүнс хөдөө аж ахуйн газар, Газрын харилцаа барилга хот байгуулалтын газрын холбогдох албаныхан, сумдын удирдлагуудтай уулзаж, малчдын саналыг авах ажил эхэлсэн бөгөөд оролцогч талуудын саналыг журмын төсөлд тусгахаар зорьж байна. Аймгийн хэмжээнд “Бэлчээр ашиглалтыг хариуцлагжуулах журам”-тай болох, Хариуцлагатай нүүдэлчин стандартыг нэвтрүүлэх төлөвлөгөөний хүрээнд Аймгийн ИТХ-д оролцож танилцуулга мэдээлэл хийж, Хатгал тосгон, Алаг-Эрдэнэ, Арбулаг, Баянзүрх сумын удирдлагууд, малчдын төлөөлөлтэй уулзаж, мэдээлэл өгч, хэлэлцүүлэг өрнүүлж, санал асуулга хийгээд байна.

17 жил өнгөрч Швейцарын хөгжлийн агентлаг 2021 оны 9 сарын 9-10 нд Монголын Бэлчээрийн IV форум болон Ногоон алт Малын эрүүл мэнд төслийн Хаалтын ажиллагааг зохион байгуулж Монголын малчид, үндэсний байгууллагууд, мэргэжилтнүүдтэй хамтран бүтээсэн Монгол улсад үлдээж буй өвүүд, үр дүн, сайн туршлага, сургамжуудаа хуваалцаж байна

17 жилийн хугацаанд Монгол Улсын 18 аймаг 160 гаруй суманд хийж хэрэгжүүлсэн ажлын туршлага мэдлэг дээрээ тулгуурлан Хөвсгөл аймгийн Баянзүрх суманд Малчдын хэсэг бүлэг байгуулж, Сумын бэлчээр ашиглагчдын холбоотой болгох, Түүхий эдийн хоршоо, Малчдын дундын сан байгуулах зэрэг анхан шатны  бүхий л ажилд мэргэжил арга зүйн зөвлөгөө үзүүлэн ажиллахаар болсон

Өнөөдөр манай Ховд аймагт Малчдын тулгуур 3 байгууллага болох АБАХ, СБАХ, хоршоодууд байрлах өөрийн байшинтай, шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр хангагдсан цаашид тогтвортой үйл ажиллагаа явуулах бүхий л боломж нөхцөл бүрдсэн байна

Монгол Улсын 18 аймагт Бэлчээр ашиглагчдын холбоотой, 166 суманд малчдын холбоотой болж, 76 Малчдын хоршоо, 100 гаруй Дундын сан, 44 Хадгаламж зээлийн хоршоо бий болсон байна