Баянхонгор аймагт НАМЭМ төсөл хэрэгжээд 11 жил болж байна. Энэ хугацаанд малчдыг хамтын зохион байгуулалтад оруулж, бэлчээр нутгаа хамгаалах, хөдөлмөрөө хорших, малын эрүүл мэнд үүлдэр угсааг сайжруулах, ашиг шимийг нэмэгдүүлэх, мал аж ахуйн гаралтай түүхий эдийн үнэлэмжийг дээшлүүлж, малчдын орлогыг дээшлүүлэх, Хадгаламж зээлийн хоршоо болон Малчдын хоршоо байгуулах, малчин эмэгтэйчүүдийг дэмжих гэсэн зорилгын дор хэрэгжлээ.

Монгол орны газар нутгийн 70 гаруй хувийг эзэлдэг бидний “бэлчээр” гэж нэрлэж заншсан үетэн өвст тал хээрийн экосистем дэлхийн хуурай гадаргын 54%-ийг эзэлдэг. “Бэлчээр” буюу мал, амьтдын хүнс тэжээлийн эх үүсвэр болдог нь тал хээрийн экосистемийн зөвхөн нэг үйлчлэл юм.

"Оч асаая" уриатай Үл Мэдэх Подкаст-ын 69 дэх дугаарын зочноор Швейцарын Хөгжлийн Агентлагийн “Ногоон Алт” Бэлчээрийн экосистемийн удирдлага төслийн менежер Ц.Энх-Амгалан зочилж өөрийн төгссөн мэргэжлийн талаар ярилцсан байна.

“НАМЭМ төслийн хамт олонд баярласан талархсанаа илэрхийлж байна. Хүн төрсөнөөс хойш 18 нас хүрээд эрийн цээнд хүрдэг бол НАМЭМ төсөл маань Баян-Өлгий аймагт  жил үргэлжилж эрийн цээнд хүрлээ гэж бодож байна.

Санамж бичгийн хүрээнд тус газраас санхүүжүүлэн хэрэгжүүлдэг Төв банкуудын чадавхыг бэхжүүлэх хөтөлбөр (BCC)-т Монголбанкны төлөөлөл оролцох боломжийг бий болгоод байна. Энэхүү хөтөлбөр нь Монголбанкны мөнгөний бодлогын шинжилгээ, макро-эдийн засгийн судалгаа, статистикийн чиглэлийн чадавхыг бэхжүүлж, олон улсын жишигт улам ойртуулахад жинтэй хувь нэмэр оруулах юм.

Энэхүү арга хэмжээг Архангай аймгийн Бэлчээр ашиглагчдын нэгдсэн холбооны Гүйцэтгэх захирал Т.Батдорж хөтлөн явуулсан бөгөөд НАМЭМ төслийн 17 жилийн хугацаанд хэрэгжүүлсэн ажлын үр дүн, тогтвортой байдал, Малчдын байгууллага-МАА-н үйлдвэрлэлийн шинэ үе шатыг эхлүүлэх суурь болсон талаар илтгэл тавьсан.

Монгол улс бэлчээрийг оношилж, түүний нөөцийг нарийвчлан тооцох болсноор бэлчээр ашиглалт, байгалийн бэлчээрт суурилсан МАА-н үйлдвэрлэлийг оновчтой зохион байгуулах, хариуцлагажуулах үндсэн суурь тавигдлаа. 2005, 2008, 2010, 2013 оноос эхлэн Ногоон алт, малын эрүүл мэнд төсөл хэрэгжиж буй Архангай, Баян-Өлгий, Баянхонгор, Говь-Алтай, Завхан, Ховд, Увс аймагт төслийн хүрээнд бий болсон энэхүү үр дүнг хүлээлгэн өгснөөр эдгээр аймгууд тогтвортой байдлыг цаашид хангаж ажиллахаар гэрээ байгууллаа

Сумдын Бэлчээр Ашиглагчдын Холбоодын (СБАХ) үүсгэл санаачилгаар байгуулагдсан 18 аймгийн Бэлчээр ашиглагчдын холбоо (АБАХ) нь 169 сумын СБАХ болон 1575 БАХ-ийн зохион байгуулалтанд орсон 80,000 малчин өрхийг төлөөлөн ажиллаж байгаа бөгөөд төслийн зүгээс эдгээр байгууллагуудыг чадавхжуулах чиглэлээр хамтран ажиллаж байна.

Швейцарын хөгжлийн агентлагийн санхүүжилтээр хэрэгжүүлсэн Ногоон алт, малын эрүүл мэнд төслийн үр дүнг Архангай, Баян-Өлгий, Баянхонгор, Говь-Алтай, Завхан, Ховд, Увс аймагт хүлээлгэн өгөх арга хэмжээ 2021 оны 08 сарын 02-10-ны өдрүүдэд зохион байгуулагдах гэж байна.

Швейцарын хөгжлийн агентлаг Монголын Улсын Засгийн газар, үндэсний мэргэжлийн байгууллагууд, их сургуулиуд, судалгааны байгууллагууд, малчид, малчдын байгууллагууд, хувийн салбарын байгууллагуудтай хамтран Ногоон алт малын эрүүл мэнд төслийг Монголын Ногоон Алт-Тал хээрийн бэлчээрийн экосистемийг хариуцлагатай, тогтвортой ашиглахын төлөө ажиллаж, хувь нэмрээ оруулсандаа их таатай байна. 17 жилийн хамтын ажиллагааны дараа Швейцарын хөгжлийн агентлагийн Ногоон алт малын эрүүл мэнд төслийн гол үр дүнгүүд, сургамж, туршлагуудыг хуваалцаж байна. Энэ удаа үндэсний бэлчээрийн төлөв байдлын хяналт, үнэлгээний системийг хөгжүүлэх бэхжүүлэхэд оруулсан хувь нэмрийн тухай “Бэлчээр нутгаа оношилж нөөцөө бодитойгоор тооцдог боллоо.” танилцуулгыг хүргэж байна.

Төрсөн нутгаараа бахархдаггүй монгол хүн гэж үгүй. Тиймдээ ч өвөг дээдсээс өвлөн үлдээсэн эх сайхан нутагтаа хэрэгтэй, сайн сайхан ажил хийх юмсан гэж хичээж, хүсэл зорилго, бодол оюунаа чилээж явдаг хүн олон бий.

Дэлгүүрийн лангуу дээрх өнгө өнгийн бөмбөгүүдээс юугаараа илүү юм бэ гэж та асуух байх аа. Шошгоных нь цаана нүүдэлчдийн байгальд ээлтэй амьдралын хэв маяг, бэлчээр нутгаа хайрлан хамгаалдаг хариуцлагатай малчид, эрүүл бэлчээрт идээшсэн сарлагийн түүх нэвт шингээстэй тул нэгэн худалдан авагч нь ийн нэрлэжээ. 

“The Hu” хамтлагийн урлагийн болон хэрэглээний бүтээгдэхүүнүүдийг “Хүннү Фэйшн” компани хийж гүйцэтгэдэг бөгөөд дэлхийн олон шүтэн бишрэгч нарт таалагдаж, захиалга ихээр ирэх болсон. Иймд гарал үүсэл нь тодорхой түүхий эдийг ашиглан олон улсын стандартад нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх нь дэлхийн зах зээлд өрсөлдөхүйц шинэ брэнд болж чадна